Рус Eng Каз
Бас бет | Репертуар | АҚҚУ КӨЛІ...

АҚҚУ КӨЛІ

Петр Ильич Чайковский 

"АҚҚУ КӨЛІ"

Хореографиясы Мариус Петип және Лев Иванов

Либреттосы Владимир Бегичев және Василий Гельцер

Абай атындағы ҚазҰОБТ жаңартылған қойылымы қайта түзетілген – ҚР халық әртісі – Гүлжан Түткібаева

 

2 актілі балет

Спектакль бір-ақ үзіліспен жүреді

Ұзақтығы: 2 сағат 30 минут

Жас санаты: 7+

 

 

Қатысушылар:

Одетта, ханшайым

Одилия, Одеттаның егізі

Ханзада Зигфрид

Ротбарт, зұлым данышпан

Сайқымазақ

Неаполитан калыңдығы

Венгер калыңдығы

Поляк калыңдығы

Орыс калыңдығы

Па-де-труа

 

Абай атындағы Қазақ ұлттық опера және балет театрының симфониялық оркестрі және балеті

 

Қойылымдық топ:

Қоюшы-хореограф – Гүлжан Түткібаева, ҚР халық әртісі

Музыкалық жетекші – Ерболат Ахмедьяров, ҚР еңбек сіңірген қайраткері

Сценограф және костюм суретшісі – Вячеслав Окунев, РФ халық әртісі, РФ мен ҚР мемлекеттік сыйлықтарының лауреаты

Суретші-жарықтандырушы - Юлия Каракаева

I акт II акт

Атақты ханшайымның сарайының алдындағы бақта жастар көңіл көтеруде.

Ханшайым, ұлы Зигфридке ертең болатын әсем кешке келетін қыздардың арасынан өзіне қалыңдық таңдап алуы керектігін ескертеді. Зигфридті анасының сөзі елеңдетпейді, өзіне ұнайтын қызды ол әлі кездестірген жоқ.

Қараңғылық айналаны қоршады, Зигфрид өзінің еркін өмірінен айрылғысы келмейді, оның қиялындағы ару қыз қайда екен?

Достарының әзіл - қалжың әңгімесі Зигфридке әсер етпейді, оның назары ұшып бара жатқан аққулар легінде. Зигфрид солардың соңынан ереді.

Аққулар Зигфридті қалың тоғайдағы көлдің жағасындағы құлаған сарайдың орнына әкеледі. Жағаға шыққан аққулар айналып, би билейді. Зигфридтің көзі әдемі қызға айналған аққуға түседі. Қыз Зигфридке өзінің және құрбыларының басына түскен қиындықты ашады: зұлым сиқыршы Ротбарт оларды аққуларға айналдырған, тек түнде, осы қираған сарай орнында ғана олар адам кейпіне ене алады. Аққу қыз Одеттаның қайғылы әңгімесін есіне алған Зигфрид, зұлым сиқыршыны өлтіруге дайын екендігін айтады. Одетта оны өлтіргеннен ешнәрсе өзгермейтіндігін, тек қана бұрын ешкімге ғашық болмаған жас жігіттің шынайы махаббаты ғана қарғысты жеңетіндігін айтады. Зигфрид Одеттаға мәңгілік махаббаты жайлы ант етеді. Олардың әңгімесін зұлым сиқыршы естиді.

Таң атады. Қыздар қайтадан аққуларға айналуы керек. Зигфрид, өзінің сезімі арқылы Одеттаны құтқаратындығына кәміл сенімді.

Салтанатты кеш қонақтары жиналуда. Алты қыздың арасынан Зигфрид өзіне қалыңдық таңдауы керек. Зигфридтің ойы тек Одеттада ғана.

Шақырылмаған қонақ – зұлым сиқыршы Ротбарт өзінің Одеттадан айнымайтын қызы Одиллиямен келеді. Ол қызына Зигфридті өзіне құмар еткізіп, ғашықтық сезімі жайлы сертін алуды бұйырады.

Одиллияны Одетта деп қабылдаған Зигфрид анасына өзінің соған үйленетіндігін айтады. Зұлым сиқыршының арам ойы орындалды. Серт бұзылды. Енді Одетта мен оның құрбыларын ажал күтеді.

Алыстан көрінген Одеттаны нұсқап, Одилияны алып, зұлым сиқыршы көзден ғайып болады. Зигфрид өзінің алданғанын түсініп, аққу көліне бет алады.

Аққу көлінің жағасы. Қап - қараңғы түн. Қайғыдан қан жұтқан Одетта құрбыларына Зигфридтің өзін алдағанын айтады. Олардың бостандыққа шығу туралы армандары ойран болды.

Жүгіріп кірген Зигфрид өзінің антты бұзбағанын, Одеттаны сүйетіндігін айтады.

Зұлым сиқыршы қатты ызалы, ол ғашықтарға қарсы табиғат күштерін көмекке шақырады - дауыл соғып, найзағай шашады. Бірақ ешқандай күш Зигфрид пен Одеттаның пәк махаббатына кедергі бола алмайды.

Зұлым сиқыршы Зигфридпен жекпе-жекке шығып, ажал құшады. Оның зұлым күші жойылды.

Одетта мен Зигфрид жаңа күннің алғашқы сәулесін бірге, қуана қарсы алады.

История

"Өмір қуаныш пен қайғының кезектесуінен тұратында ғана сүйкімді болады,

жақсылық пен жамандықтың, жарық пен көлеңкенің күресінен, бір сөзбен айтқанда – бірліктегі сан алуандықтан"

Пётр Ильич Чайковский

 

 

   «Аққу көлі» - премьерасы 1877 жылы наурызда Мәскеудегі Үлкен театр сахнасында өткен П. И. Чайковскийдің алғашқы балеті. Балеттің сюжеті фольклорлық мотивтерге құрылған, зұлым сиқыршы рыцарь Ротбарттың қарғысымен аққуға айналған сұлу Одетта ханшайымы туралы ескі неміс аңызына негізделген.

   1877 жылы мәскеулік хореограф Рейзингер дайындаған алғашқы қойылым баспасөзде нашар сын жинап, іс жүзінде сәтсіздікке ұшырады. Балеттің екінші рет дүниеге келуі 1895 жылы Петербургте орын алды. Марқұм Чайковскийдің рухына тағзым ретінде партитура еске алынды. Бұл жолы музыка Императорлық театрлардың көрнекті хореографтары Мариус Петипа мен Лев Ивановтың талантты қолдарына түсті. Сирек кездесетін музыкалық дарыны бар Иванов атақты көлдегі «аққу» көріністерін – тағдырмен шайқастың «симфониялық» суреттерін, сиқырлы сұлулық пен элегиялық тартымдылыққа толы бейнелерде қойды. Хореограф сахналық аққуларға қазіргі заманға жақын - қауырсындары жабыстырылған бутафорлық қанатсыз келбет берді. Оның орнына ол «қол билерін» енгізді. Балетте Одетта мен Зигфрид дуэті, әйгілі кішкентай аққулар Биі пайда болды. Егіз аққу тақырыбына, аңқаулықтың арамдықпен мәңгілік тартысы мен жанның адалдыққа сыналуына негізделген қойылым балет өнерінде бұрын-соңды көрмеген жанның психологиялық тереңдігін ашады.

   Абай атындағы опера және балет театрында П. И. Чайковскийдің «Аққу көлі» балеті ондаған жылдар бойы көрсетіліп, жұртшылықтың ыстық ықыласына бөленіп отыр. Бұл балетті 1938 жылы қазақ балет мектебінің негізін салушылардың бірі А. А. Александров қойған. Содан кейін балет Юрий Павлович Ковалев пен Татьяна Конюстің өңдеуінен өтті. Көп жылдар бойы Владимир Иванович Бурцевтің қойылымы өтіп жатты. 2016 жылдың қараша айынан бастап Қазақстан Республикасының халық артисі Гүлжан Түткібаеваның редакторлығымен қойылымның жаңа тарауы ашылды, оның музыка жетекшісі болып ҚР еңбек сіңірген қайраткері Асқар Бөрібаев, ал сценографиясы мен костюмдерін жасауға Ресейдің халық артисі, Ресей және Қазақстан Мемлекеттік сыйлықтарының лауреаты Вячеслав Окунев тартылды.