Рус Eng Каз
Бас бет | Репертуар | АЙСҰЛУ...

АЙСҰЛУ

С.Мұхамеджанов
"АЙСҰЛУ"
2 бөлімді комедиялық опера
Либреттосы: К. Байсейітов пен Қ. Шаңғытбаевтікі
Жаңа нұсқасы: М. Шалабаев пен А. Майеміровтікі
Қатысушылар:
Серке, Айсұлуға ғашық жігіт
Айсұлу жас ару
Хасен жас ғалым
Әубәкір жас ақын
Әбдіқадыр белгілі режиссер
Майбатыр жарнама агенті
Гүлшара режиссердің көмекшісі
Нұрсұлу, биші қыз
Жансұлу, ақын қыз
Гример, Айсұлудың құрбысы
Сұлу-бикеш, режиссердің ассистенті
Фортепианода сүйемелдеуші

Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театрының симфониялық оркестрі, хоры және балеті

 

Қойылымдық топ:

 

Қоюшы-режиссері - МУРАТ ШАЛАБАЕВ, ҚР еңбек сіңірген қайраткері

Режиссердің ассистенті - НАТАЛЬЯ КАГАДИЙ

Суретшілер - ПАВЕЛ ДРАГУНОВ, СОФЬЯ ТАСМАГАМБЕТОВА

Балетмейстер - ГҮЛЖАН ТҮТКЕБАЕВА, Қазақстан Республикасының халық әртісі

Хормейстер - ӘЛИЯ ТЕМІРБЕКОВА

I акт

Айлы түн. Ашық аспан астындағы қос ғашық Серке мен Айсұлудың сырласуы. Айсұлу сүйген жігіті Серкеге арулар байқауына қатысуға шақырту алғанын хабарлайды. Айсұлудың арманы актриса болу. Ал бұл байқау оның өнердегі өрісінің алғашғы баспалдағы болмақ. Бойына қызғаныш сезімі ұялаған Серке Айсұлудың бұл шешімін құптамайды. Қос ғашық бір-бірімен түсінісе алмай, ренжісіп қалады. Айсұлу сұлулық байқауына қатысу үшін жолға шығады.

Қаланың тынымсыз тіршілігі. Көшеде арлы берлі сапырлысқан адамдар. Мейрамхана алдындағы тақтаға жарнама агенті - Майбатыр хабарландырулар іліп жатыр. Арулардың байқауы өтетін ғимаратты көрсетіп жіберуді өтінген Айсұлу,өзінің сұлулығымен Майбатырға үлкен әсер қалдырады.
Майбатыр, кеше ғана магистрлік диссертация қорғаған, жас ғалым – Хасенге, талантты, әдемі ару Айсұлудың ешкімге ұқсамайтын сұлу сымбатты бейнесін жыр қылып жеткізеді. Ертең кеште «Қазақстан аруы» сұлулық байқауының финалдық айналымының өтетінін де хабарлайды. Майбатырдың суреттеуіндегі Айсұлу бейнесі - бойдақ жігіт- Хасеннің жүрегіне сезім шоғын тұтандырып, ол ертең болатын байқауға келмекші болады. Майбатыр көп ұзамай жас ақын Әубәкірмен танысып оған. Майбатыр Айсұлудың сұлулығын тағы да жырға қосып ертең кешке сағат бесте өтетін арулар байқауы туралы хабарлайды. Әубәкір де Айсұлудың сыртынан ғашық болып, ешқандай қиындыққа қарамастан, кездесуге асығады. Әубәкір кетісімен сахнаға қобалжыған Серке шығады.
Жүрегі күмән мен күдікке толы, тынымсыздық сезімі билеген Серке ,Майбатырдан сұлулық байқауы өтетін ғимаратты көрсетуді сұрайды. Серке сүйіктісін қызғаныштан өкпелетіп алғанын және Айсұлудың алдына барып кешірім сұрауға асығатынын айтып Майбатырдың есін шығарады. Жарнамашы ертең болатын байқаудың басталатын уақытын айтып, Серкеге жол көрсетіп жібереді.
Мерекелік сахна. Серке залға кіріп, көрермендер арасынан өз орнын іздейді. Байқаудың финалдық кезеңін белгілі кинорежиссер Әбдіқадыр жүргізеді. Байқауға қатысушы үміткерлер сахнаға шығады. Өзінің реттік саны бойынша өнерін көрсетуге сахнаға шыққан Жансұлу атты үміткер ару өлең оқиды. Жаңа ғана көрермен залында Серкемен таныс болған Хасен ,осы байқауға Айсұлуды іздеп келгенін айтады. Серке өз махаббатын қорғап қалу үшін , жаңағы тебірене өлең оқыған ару қыз Жансұлуды Айсұлудың нағыз өзі деп таныстырып және өзі Айсұлудың жиен інісі екенін айтып, Хасен мен Айсұлудың жарқын болашағын әнмен өрнектеп жеткізеді. Хасен кемел келешекті көз алдына елестетіп, бақыттан басы айналып қиялға беріледі.
Хасен Айсұлумен (Жансұлумен) танысу үшін, сахнаның сыртына кетеді.
Сахнада Нұрсұлу есімді ару қыз өз кезегінде көрерменге бишілік өнерін паш етеді. Бишінің мың бұралған әрбір әсем қимылын Әубәкір фото-суретке түсіріп жүр. Әубәкір биші қыздың әдемілігі мен талантына ғашық болады. Би соңы Серке мен Әубәкірдің диалогына ұласады. Әубәкір де Серкеге Айсұлудың атына сырттай қанық екенін және Айсұлумен танысуды армандайтынын айтады. Әубәкір Серкеден жаңағы мың бұралған биші қыздың Айсұлу екенін білгенде төбесі көкке жетеді. Серкенің жалған айтқан сөздеріне сеніп қуаныштан асып-тасып, Айсұлуды (Нұрсұлуды)іздеп, сахнаның сыртына шығып кетеді. Келесі кезекте сахнаға Айсұлу шығып, шалқыта ән салады.Айсұлудың өнеріне көңілі толған көрермендер қошаметпен қол соғады. Қазылар алқасының шешімімен бір ауыздан Айсұлу жеңімпаз атағын жеңіп алады.Құттықтаулар. Көрермендер қошеметі. Қатысушылар бір-бірін құттықтап жатыр Әбдіқадыр көмекшісі Гүлшара мен ассистент қыз үшеуі бірге келе жатып, үнжырғасы түсіп сыртта тұрған Серкені байқап қалады. Әбдіқадыр жиен інісінің осындай күйге қалай түскенін білген соң, екеуін табыстырудың амалын ойлап, Серкеге өзі түсіріп жатқан көркем фильмінде Айсұлудың ғашық жарының ролін ойнауды ұсынады.

Келесі бейне – фильмді түсіру алаңында жалғасады. Түсірілім тобы би сахнасын түсіріп болған соң үзіліске шығады. Сахнада қолында гүлі бар Айсұлуды (Нұрсұлуды) іздеп жүрген Әубәкір, режиссер көмекшісі Гүлшарадан Айсұлудың ұялы телефонының нөмірін сұрайды. Гүлшара Айсұлудың ұялы телефонының нөмірі жоқ болғасын гример құрбысының нөмірін береді. Құрбысының ұялы телефонын көтерген Айсұлу, Әубәкірдің Айсұлумен (Нұрсұлумен)сөйлескісі келетінін және оны Серкенің жібергенін естіп түкке түсінбей аң-таң болады. Кенет бір шеттен шыға келген Хасен , Айсұлудан Айсұлуды (Жансұлуды) іздеп жүргенін және оны Серкенің жібергенін айтып жөн сұрайды. Айсұлумен сөздері жараспаған Хасен сахнадан жүгіріп шығып кетеді. Әубәкір және Хасенмен болған әңгімеден кейін, Айсұлудың жан-дүниесі құлазиды. Айсұлудың жаны жабырқап, Серкенің сыртынан жасаған оспадар қылығын түсіне алмайды.

Әбдіқадыр монитор арқылы, түсірілім қайтадан жалғасатынын хабарлайды. Түсірілім алаңы. Фильм сюжеті бойынша Айсұлу сүйіктісін күтіп жүр.
Көлікке мінген Серке шығады. Айсұлу өз көзіне өзі сенбейді. Серке құшағын жайып жақындап келеді. Айсұлу Серкені шапалақпен тартып жібереді. «Қашан саған күйеу тауып бер деп едім?» - деп қатты ренжіген Айсұлу бетін басып, сахна сыртына шығып кетеді. «Айсұлу, Айсұлу» деп айқайлаған Серке артынан жүгіре жөнеледі, Әбдіқадыр бастаған түсірілім тобының көңілдері су сепкендей басылады. Әбдіқадыр және түсірілім тобы ғашықтарды табыстырудың тағы бір амалын ойлап табады. Айсұлуды шақырып, Серкенің қатты күйзелістен мерт болғанын айтып Гүлшара суық хабар жеткізеді. Айсұлу ақ мата жамылған Серкеге жақындай бергенде Әбдіқадір мен Гүлшара жолын бөгеттейді. Сүйіктісін жоқтап ариозосын айтады. Қолындағы гүлін Серкенің кеудесіне қойып көңілдегі шерін тарқатады. Серкенің гүлге аллергиясы қозып оқыстан түшкіре бастайды. Айсұлу күмәнданып Серкеге жақындағанда Серке қатты түшкіріп жібереді. Мұны күтпеген Айсұлу, талып құлайды. Көпшілік шулап, Айсұлудың бетіне су шашып, абыр-сабыр болады. Есін жинап Серкені көріп, тірі екеніне көзі жеткен Айсұлудың қуанышында шек жоқ, Серке де қуаныштан жүзі бал-бұл жанып тұр. Қайтадан табысқан қос ғашықтың дуэттік әні шырқалады. Көпшілік бұл жағдайға қуанып, қошеметтейді.
Кенет сахнаның оң жақ бетінен той киімдерін киінген Хасен мен Жансұлу, ал сол жақ бетінен Әубәкір мен Нұрсұлу шығады. Хасен мен Әубәкір Серкенің көмегімен өз бақыттарын тапқандарына дән риза! Махаббат пен жастықтың шынайы мерекесі басталады.