Рус Eng Каз
Бас бет | Репертуар | АИДА...

АИДА

Джузеппе Верди

Мариет Франсуа Огюст Фердинанның сценарийі бойынша

Антонио Гисланцонидің либреттосы

"АИДА"

4 бөлімді опера 

Спектакль үш үзіліспен келеді.

Ұзақтығы: 3 сағат 30 минут

Жас санаты: 10+

Опера итальян тілінде, орыс және қазақ тілдеріндегі синхронды субтитрлердің сүйемелдеуімен орындалады

 

 

Қатысушылар мен актерлер:

 

Мысыр патшасы (фараон) (бас)

Рамфис, бас абыз (бас)

Радамес, Мысыр қолбасшысы (тенор)

Амне́рис, фараонның қызы (меццо-сопрано)

Аида, Эфиопия патшасы Амонасроның қызы (сопрано)

Амона́сро, Эфиопия патшасы (баритон)

Жаушы (тенор)

Абыз (сопрано)

 

Діни қызметкерлер, діни қызметкерлер, сарай қызметкерлері, сарбаздар, қызметшілер, құлдар мен тұтқындар Эфиопиялықтар, Мысыр халқы

 

Абай атандағы Қазақ ұлттық опера және балет театрының симфониялық оркестрі, хор және балеті

 

 

 

Қойылымдық топ:

Қоюшы-дирижері – Ерболат Ахмедьяров, ҚР еңбек сіңірген қайраткері

Дирижері – Нұрлан Жарасов, ҚР еңбек сіңірген қайраткері

Қоюшы-режиссері - Ләйлім Иманғазина, ҚР еңбек сіңірген қайраткері

Қоюшы-суретшісі – Вячеслав Окунев, РФ халық суретшісі, Мемлекеттік сыйлық лауреаты (Санкт-Петербург)

Мультимедиа суретшісі – Виктория Злотникова (Санкт-Петербург)

Хореографиясы - Минтай Тлеубаев, ҚазақКСР-ның еңбек сіңірген өнер қайраткері

Бас хормейстер - Алия Темірбекова

Балет труппасының көркемдік жетекшісі – Гүлжан Түткібаева, ҚР Халық әртісі

I акт II акт III акт IV акт

 

Мемфистегі фараонның сарайына эфиоптардың шабуыл жасағаны туралы хабар жетті. Сарай күзетінің басшысы Радамес атағын шығаруды армандайды. Ол өзін әскер қолбасшысы етіп сайлайды деп үміттенеді. Ерлігі үшін сүйген қызы - фараонның тұтқынындағы Аиданы босатуды талап етеді. Патшаның қызы Амнерис Радаместің тұтқын қызға ғашықтығы жайлы сезетін. Оның күдігін Аиданың қобалжып-толқуы күшейте түседі.

 

Фараон халыққа құдайлардың шешімін жеткізеді - Мысыр әскерін Радамес бастап апарады. Аида не істерін білмей, уайымға түседі. Радамеске деген махаббат пен әкесі – эфиоптардың патшасы Амонасроның тағдыры үшін қорқыныш арпалысып, жанын жегідей жейді. Ра құдайдың храмында Радаместі әскербасылыққа даярлау рәсімі өтіп жатыр. Абыздар құдайлардан Мысыр әскерінің жеңіске жетуін тілеп, құлшылық етуде. Бас абыз Радамеске қасиетті семсер ұсынады.

 

Эфиоптарды жеңіп оралған Радаместі Амнерис қуана күтуде. Аиданы көрген соң, оның күдігі мен қызғанышы арта түседі. Шындыққа жету үшін, Амнерис тұтқында отырған Аидаға Радаместің ажал құшқанын айтады. Аида қайғысын жасыра алмайды. Қаһарланған Амнерис Аиданы қатты жазалайтынын жеткізеді. Алаңнан кернейдің салтанатты үні естіледі. Аида құдайдан өзіне өлім тілейді. Ол махаббаттан бас тарта алмайды.

 

Халық жеңімпаздарды қуана қарсы алуда. Фараонның алдынан тұтқын эфиоптар өтуде. Олардың арасында Амонасро да бар. Өзіне ұмтылған қызы Аидаға өзінің патша екендігін ешкім білмеуі керектігін ескертіп үлгіреді. Тұтқындар өздеріне бостандық берілуін сұрайды. Олардың тілегін бүкіл халық қоштайды. Рамфистің кеңесімен фараон Аида мен оның әкесін кепілдікке қалдыруға ұйғарып, Радамеске сый ретінде өзінің қызын ұсынады. Амнерис Аиданың қайғырғанын көріп, масаттанады...

 

Мемфистегі фараонның сарайына эфиоптардың шабуыл жасағаны туралы хабар жетті. Сарай күзетінің басшысы Радамес атағын шығаруды армандайды. Ол өзін әскер қолбасшысы етіп сайлайды деп үміттенеді. Ерлігі үшін сүйген қызы - фараонның тұтқынындағы Аиданы босатуды талап етеді. Патшаның қызы Амнерис Радаместің тұтқын қызға ғашықтығы жайлы сезетін. Оның күдігін Аиданың қобалжып-толқуы күшейте түседі.

 

Фараон халыққа құдайлардың шешімін жеткізеді - Мысыр әскерін Радамес бастап апарады. Аида не істерін білмей, уайымға түседі. Радамеске деген махаббат пен әкесі – эфиоптардың патшасы Амонасроның тағдыры үшін қорқыныш арпалысып, жанын жегідей жейді. Ра құдайдың храмында Радаместі әскербасылыққа даярлау рәсімі өтіп жатыр. Абыздар құдайлардан Мысыр әскерінің жеңіске жетуін тілеп, құлшылық етуде. Бас абыз Радамеске қасиетті семсер ұсынады.

 

Эфиоптарды жеңіп оралған Радаместі Амнерис қуана күтуде. Аиданы көрген соң, оның күдігі мен қызғанышы арта түседі. Шындыққа жету үшін, Амнерис тұтқында отырған Аидаға Радаместің ажал құшқанын айтады. Аида қайғысын жасыра алмайды. Қаһарланған Амнерис Аиданы қатты жазалайтынын жеткізеді. Алаңнан кернейдің салтанатты үні естіледі. Аида құдайдан өзіне өлім тілейді. Ол махаббаттан бас тарта алмайды.

 

Радамес өмірінің соңғы сәтінде ғашығы жайлы ойлайды. Кенеттен, сүйіктісі Радамеспен бірге өлуге бекінген Аида келеді. Енді оларды ешкім айыра алмайды. Үңгірден әуен естіледі. Үңгірдің аузын енді қайтіп ашылмастай етіп жапқан тастың алдына келіп, Амнерис терең мұңға шомады.

История

Джузеппе Верди – композиторлардың ішіндегі ең үлкені, ең ұлысы. Ғажайып шығарма оны таңдап, Италияны біріктірудің символы мен композиторға айналды, онсыз опера ешқашан біз білетіндей болмас еді. Оның итальяндық қана емес, бүкіл әлемдік операның шыңына айналған шығармалары шынайылықпен және шабытпен тыныстайды, олар әлемдік опера өнерінің қазынасына енді. Ғасырлар өткен соң, Вердидің опералары ең танымал және ең үздік музыкалық театрлардың сахналарында орындалды.

 

Композитор жиырма алты опера және бір реквием жарыққа шықты. Оның ішінде ең үздіктері: "Маскарад", "Трубадур", "Риголетто" және "Травиата". Алайда музыка сыншылары мен білгірлерінің пікірінше, Верди шығармашылығының шыңы — оның "Отелло", "Аида" және "Фальстаф" атты соңғы опералары.

 

"Аида" операсын музыка тарихындағы ең үздіктердің бірі деп атауға болады. Ол операда барлығы да керемет: түрлі-түсті музыка, жарқын бейнелер және нақты тарихи оқиғаларға негізделген ерекше сюжет, бұл оған айрықша айқындық береді. "Аиданың" құрылуы Мысыр үкіметінің Суэц каналының ашылу құрметіне, Каирдегі жаңа опера театрына арнап опера жазу ұсынысымен байланысты. Сценарийдің авторы қабірлердің бірінен табылған ежелгі папирустың мағынасын ашу арқылы оқыған аңыздың сюжетін негізге алған әйгілі мысыролог Франсуа Огюст Фердинанд Мариетт болды. Ол перғауындардың Нубияға (Эфиопия) қарсы ұзақ күресі туралы айтты. Мариеттаның досы Камилл Дю Локль сюжеттің прозалық экспозициясын, ал ақын Антонио Гисланцони өлеңдерде итальяндық либреттоны жазды. Верди либреттоны жасауға белсенді қатысты, өзі сюжеттің бұрылыстары туралы өте егжей-тегжейлі нұсқаулар берді, тіпті кейбір өлең жолдарын жазды. Ол Отанға адалдық тақырыбын және міндет пен сезім арасындағы қақтығысты (Радамес, Гадес), сондай-ақ халықтар арасындағы жаулап алу соғыстары мен дұшпандықты айыптау идеясын енгізді.

 

Операның қойылымдық жұмысы екі жылға созылды. Ал, музыкаға келетін болсақ, ол төрт айда жазылған.

"Аиданың" премьерасы 1871 жылы 24 желтоқсанда Каирде өтті.

 

Содан бері Вердидің өшпес туындысы әлемнің барлық жетекші опера театрларының репертуарын көркемдеп, көрермендерді шексіз шаттыққа бөлеп келеді.

Абай атындағы Қазақ ұлттық опера және балет театрының сахнасында "Аида" операсы РСФСР-нің еңбек сіңірген өнер қайраткері Борис Рябикиннің (1970ж.) және Өзбекстан мен Әзірбайжанның халық әртісі Филудин Сафаровтың (2001ж.) қойылымында ұсынылды. Сценографиясы Гүлфайрус Исмаилова.